Çocuklarda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB): Belirtiler, Nedenler ve Tedavi Yöntemleri

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB), çocukluk döneminde yaygın olarak görülen ve dikkat dağınıklığı, aşırı hareketlilik ve dürtüsellik gibi belirtilerle kendini gösteren bir nörogelişimsel bozukluktur. DEHB, çocuğun okul başarısını, sosyal ilişkilerini ve günlük yaşantısını olumsuz etkileyebilir. Bu yazıda, DEHB'nin belirtileri, nedenleri ve tedavi yöntemleri hakkında detaylı bilgiler sunulacaktır.

DEHB Nedir?

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, beyin gelişimini etkileyen bir durum olup, çocuğun dikkatini sürdürememe, aşırı hareketlilik ve dürtüsel davranışlar sergilemesiyle karakterizedir. DEHB'li çocuklar, yaşıtlarına göre daha unutkan, dağınık ve plansız olabilirler. Bu durum, genellikle okul öncesi dönemde başlar ve çocuğun akademik ve sosyal yaşamını etkileyebilir.

DEHB Belirtileri Nelerdir?

DEHB, üç ana belirti grubuyla tanımlanır: dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik. Her çocuk bu belirtileri farklı düzeylerde gösterebilir:

Dikkat Eksikliği: Detaylara dikkat edememe, hatalar yapma. Görevleri tamamlamakta zorluk çekme. Dikkatin kolayca dağılması. Eşyalarını sık sık kaybetme. Talimatları takip edememe.

Hiperaktivite: Sürekli hareket halinde olma. Otururken kıpırdanma veya yerinde duramama. Sınıfta veya sosyal ortamlarda sessiz kalmakta zorlanma. Sürekli konuşma veya sesli düşünceler ifade etme.

Dürtüsellik: Sırasını beklemekte zorluk. Sorular tamamlanmadan cevap verme. Başkalarının konuşmalarını veya oyunlarını bölme.

DEHB'nin Nedenleri

DEHB'nin kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir:

Genetik Faktörler: DEHB ailelerde sık görülür ve genetik geçişin bu bozuklukta önemli bir faktör olduğu bilinmektedir.

Beyin Yapısı ve Fonksiyonu: Beynin dikkat, planlama ve karar verme gibi işlevlerinden sorumlu olan bölgelerinde bazı farklılıklar olabilir.

Çevresel Faktörler: Hamilelik sırasında sigara içme, alkol kullanımı veya doğum sırasında komplikasyonlar gibi faktörler DEHB riskini artırabilir.

DEHB Tanısı Nasıl Konur?

DEHB'nin tanısı, bir doktor veya uzman tarafından, çocuğun davranışları, dikkat düzeyi ve gelişimsel geçmişine dayalı olarak konur. Tanı sürecinde genellikle öğretmenlerin, ebeveynlerin ve çocuğun çevresindeki diğer bireylerin gözlemleri de dikkate alınır. DEHB'yi teşhis etmek için tek bir test yoktur; kapsamlı bir değerlendirme gereklidir.

DEHB Tedavi Yöntemleri

DEHB'nin tedavisinde genellikle iki ana yaklaşım benimsenir: ilaç tedavisi ve davranış terapisi.

İlaç Tedavisi: Uyarıcı ilaçlar (metilfenidat, amfetamin) DEHB semptomlarını hafifletebilir. Uyarıcı olmayan ilaçlar (atomoksetin) da bazı çocuklarda etkili olabilir.

Davranışsal Terapiler: Bilişsel davranışçı terapi (CBT) çocukların davranışlarını ve düşünce kalıplarını değiştirmelerine yardımcı olabilir. Sosyal beceri eğitimi ve ebeveyn eğitimi gibi destekleyici terapiler de etkili olabilir.

Eğitimsel Destek: DEHB'li çocuklar için okulda ekstra destek sağlanması, öğretmenlerin özel eğitim programları uygulaması önemlidir. Eğitim ortamının dikkat dağıtıcı unsurlardan arındırılması ve çocuğa uygun bir öğrenme ortamı sunulması başarıyı artırabilir.

Sonuç

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB), çocukların yaşamını olumsuz etkileyen ancak erken teşhis ve uygun tedavi ile yönetilebilen bir bozukluktur. Ebeveynlerin ve öğretmenlerin DEHB belirtilerini tanımaları ve bu durumu yönetme konusunda işbirliği yapmaları, çocuğun gelecekteki başarıları için kritik öneme sahiptir. DEHB'li çocuklara doğru yaklaşımlar ve tedavilerle destek olunması, onların potansiyellerini gerçekleştirmelerine yardımcı olacaktır.